Efekt cieplarniany to naturalne zjawisko powodujące podnoszenie średniej temperatury Ziemi pod wpływem gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla i metanu. Dzięki temu zjawisku na Ziemi panują warunki sprzyjające życiu; bez niego średnia temperatura byłaby dużo niższa. Problem pojawia się wtedy, gdy działalność człowieka zwiększa stężenie tych gazów i wzmacnia efekt cieplarniany, co prowadzi do globalnego ocieplenia.

ZDJĘCIE

Mechanizm efektu cieplarnianego polega na tym, że promieniowanie słoneczne dociera do powierzchni Ziemi i jest przez nią pochłaniane. Ziemia oddaje tę energię w postaci promieniowania podczerwonego. Gazy cieplarniane zatrzymują część tego promieniowania, pochłaniają je i emitują ponownie, również w kierunku powierzchni planety. W ten sposób ciepło pozostaje w atmosferze i podnosi temperaturę na Ziemi. Wzrost emisji dwutlenku węgla ze spalania paliw kopalnych, a także metanu z hodowli zwierząt, nasila to zjawisko.

Główne źródła emisji gazów cieplarnianych związane z działalnością człowieka to spalanie węgla, ropy i gazu ziemnego w przemyśle, transporcie i energetyce, zmiana użytkowania terenów (np. wycinka lasów, która uwalnia dwutlenek węgla i zmniejsza pochłanianie go przez rośliny), a także rolnictwo, będące źródłem metanu i tlenków azotu. W Polsce w roku 2019 głównym źródłem energii była ropa naftowa i węgiel, które jednocześnie należą do głównych emitentów dwutlenku węgla.

ZDJĘCIE WYKRES

Ograniczenie efektu cieplarnianego wymaga działań na poziomie państw oraz pojedynczych osób. Państwa mogą inwestować w transport publiczny, rozwijać energetykę niskoemisyjną (wiatr, słońce, woda, atom), wprowadzać podatki za emisję dwutlenku węgla i regulacje ograniczające jego wytwarzanie. Na poziomie indywidualnym można częściej korzystać z komunikacji publicznej lub roweru, ograniczać latanie samolotem, oszczędzać energię poprzez ocieplanie budynków i świadome korzystanie z prądu, zmniejszać spożycie mięsa, szczególnie wołowiny, oraz poszerzać wiedzę o zmianach klimatu i wpływać na świadomość innych.

Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla wymaga rozwoju odnawialnych źródeł energii, zwiększenia efektywności energetycznej i zmiany nawyków w transporcie, życiu codziennym i modelu konsumpcji.